Kalsiyum Eksikliği Nedir?
Vücudun normal günlük işlevlerini yerine getirebilmesi için kanda ve dokularda sabit miktarda kalsiyum bulunması gerekir. Kanda ve dokularda kalsiyum seviyelerindeki düşüklük kalsiyum eksikliği olarak tanımlanır. Vücut ihtiyaç duyduğu kalsiyumu kalsiyum içeren besinlerle ve takviyelerle sağlar. Kanda kalsiyum seviyesi düştüğünde, vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesinden sorumlu paratiroid bezinden paratiroid hormonu salgılanır. Paratiroid hormonu kemiklerden kan dolaşımına kalsiyum salınmasını ve bağırsaklardan kalsiyumun geri emilimini artırmak için D vitaminin aktive edilmesini sağlar. Ayrıca böbreklerden idrarla kalsiyum atımının azalması için böbreklere sinyal gönderir. Bu nedenle kalsiyum düşüklüğü belirtileri ciddi semptomlar ortaya çıkıncaya kadar fark edilmeyebilir.
Peki, kalsiyum eksikliği neden olur? Kalsiyumdan yetersiz beslenme ya da kalsiyum emilimini veya vücut tarafından kullanımında yaşanan aksaklıklar sonucu kalsiyum eksikliği yaşanır. Kalsiyum emilimini artırmaya ve kalsiyumun kemiklerde depolanmasına yardımcı olan östrojen hormonun azaldığı menopoz dönemindeki kadınlar kalsiyum eksikliği açısından risk altındadır. Ayrıca adetin erken kesilmesine neden olan anoreksiya nervoza hastaları ve çok yüksek fiziksel antrenman yapan kadınlar da kalsiyum eksikliği belirtileri ile karşı karşıya kalabilir. Kalsiyum emilimini azaltan ilaçlar, kalsiyumdan zengin süt ürünlerinin tüketilmesini önleyen laktoz intoleransı, mide ve bağırsakların alındığı cerrahi işlemler, D vitamini eksikliği, böbrek hastalıkları, paratiroit bezi bozuklukları gibi durumlarda kalsiyum eksikliğine yol açan durumlar arasındadır. 4 5 6
Kalsiyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Kalsiyum pek çok vücut fonksiyonunda önemli görevlere sahiptir ve eksikliği durumunda kas fonksiyonlarında aksaklıklar, kemik ve diş yapısında bozulmalar başta olmak üzere ruh sağlığı dahil olmak üzere genel sağlık durumu üzerinde pek çok olumsuz etki yaratabilir. Kalsiyum düşüklüğü belirtileri aşağıdakileri kapsayabilir:
Kas Problemleri
Kalsiyum eksikliği kasların normal fonksiyonlarını yerine getirmesinde sorunlara neden olabilir. Kaslarda kalsiyum eksikliği belirtileri şunlardır:
- Kas ağrıları ve kramplar
- Yürürken ya da hareket ederken bacak ve kollarda ağrı
- Ellerde, kollarda, ayaklarda, bacaklarda ve ağız çevresinde uyuşma ve karıncalanma hissi
Aşırı Yorgunluk
Kalsiyum eksikliği enerji metabolizmasını etkileyerek enerjinin düşmesine ve genel bir uyuşukluk hissi yaratan aşırı yorgunluk belirtilerine neden olabilir. Ayrıca uykusuzluk da kalsiyum eksikliği belirtileri arasında yer alır. Odaklanma eksikliği, unutkanlık, kafa karışıklığı, baş dönmesi, beyinde sislenme gibi semptomlar da kalsiyum eksikliğine bağlı olarak gelişebilir.
Tırnak ve Cilt Sorunları
Uzun süreli kalsiyum yetersizliğinde aşağıdaki belirtiler gözlenebilir:
- Cilt kuruluğu
- Tırnaklarda kırılma
- Saç kabarıklığı
- Kabarık saç
- Saçın yamalar halinde dökülmesi ile karakterize alopesi
- Egzama veya iltihaplı cilt
- Sedef hastalığı
Kemik ve Dişlerde Hasarlar
Kalsiyumun büyük çoğunluğu kemiklerde ve dişlerde depolanır. Kanda kalsiyum seviyeleri düştüğünde kemiklerdeki kalsiyum kan dolaşımına salınır. Uzun süreli kalsiyum yetersizliği kemik mineral yoğunluğunun düşmesine ve güçsüzleşmesine neden olabilir. Osteopeni olarak adlandırılan bu durum kemiklerin incelmesi ve kırılmalara karşı daha savunmasız hale gelmesine neden olur. Şiddetli kalsiyum eksikliği kemik kırılmaları ile karakterize osteoporoza yol açabilir. Aynı şekilde dişlerdeki kalsiyum seviyesindeki azalma diş çürükleri, dişlerde kırılma riskinde artış, diş etlerinde tahriş, diş köklerinde zayıflama ve bebek ile çocuklarda diş gelişiminde bozulma şeklinde belirtiler gösterebilir. 7
Hamilelikte Preeklampsi Riskinde Artış
Hamilelikte kalsiyum eksikliği, böbreklerden kalsiyum geri emilimini sağlamak için paratiroit hormonunun salgılanmasını artırabilir. Paratiroit hormonu sodyum ve sıvının vücuttan atılmasını da engelleyerek tansiyonun yükselmesine neden olabilir. Tansiyon yüksekliği gebelik zehirlenmesi olarak da adlandırılan preeklampsiye yol açabilir. 8
Kalsiyum Düşüklüğü Nasıl Giderilir?
Kalsiyum düşüklüğünü önlemek için eksikliğe neden olan durum belirlenmelidir. Diyet ile yetersiz kalsiyum alımı söz konusu ise kalsiyumdan zengin süt, peynir, yoğurt, balık gibi hayvansal kaynaklı besinler ile ceviz, fındık, badem ve yeşil yapraklı sebzeler beslenme programına eklenebilir. Günlük alınması gereken kalsiyum miktarı 19-50 yaş arası yetişkin kadınlarda 1000 mg, 51 yaş üstü kadınlarda 1200 miligram; 19-70 yaş arası erkeklerde 1000 mg ve 71 yaş üstü erkeklerde 1200 miligramdır. Hamile ve emziren kadınlarda ise günlük 1000 miligram kalsiyum alınması önerilir. Kalsiyum eksikliği tedavisi için doktor kontrolünde kalsiyum içeren takviyeler kullanılabilir.4 7 Kalsiyum takviyeleri ile birlikte çinko takviyelerin de kullanılması gerektiğinde birbirlerinin emilimini etkilememesi için dozlarının doktor tarafından belirlenmesi önemlidir. Çinko minerali hakkında ayrıntılı bilgiler için “Çinko faydaları” yazımızı inceleyebilirsiniz.8
Kalsiyum Düşüklüğünde Görülebilecek Hastalıklar Nelerdir?
Kalsiyum eksikliği aşağıdaki hastalıklara neden olabilir:
- Osteopeni
- Osteoporoz
- Hipokalsemi
- Diş eti hastalıkları
- Diş çürükleri
- Diş kırılmaları
- Hamilelikte preeklampsi
- Depresyon
- Böbrek yetmezlikleri. 7
Kalsiyum kadar önemli bir diğer önemli mineral olan selenyum hakkında daha detaylı bilgiler için “Selenyum nasıl kullanılır?” yazımızı okuyabilirsiniz.
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
