C Vitamini Eksikliği Nedir?
Vücut, C vitamini sentezleyemediği ve depolayamadığı için dışarıdan besinlerle her gün C vitamini alınmalıdır. C vitamini yeterli oranda alınmadığında C vitamini eksikliği yaşanabilir. Önerilen günlük C vitamini miktarı yetişkin erkekler için 90 miligram, yetişkin kadınlar için 75 miligramdır. Yeterli ve dengeli bir diyette vücudun ihtiyaç duyduğu C vitamini sağlanabilir. Sigara içindeki zararlı bileşenler vücut hücrelerinin zararlı kimyasal bileşenlere saha fazla maruz kalmasına neden olur. Bu nedenle sigara içenlerin ek olarak günlük 35 mg ek C vitamini almaları önerilir. Uzun süreli C vitamini düşüklüğü; kansızlık, diş eti kanamaları, morarma ve yara iyileşmesinde gecikme ile karakterize iskorbüt hastalığına yol açabilir. (1)(2)
C Vitamini Eksikliği Neden Olur?
Ispanak, brokoli, maydanoz, taze biber, domates, portakal, limon, greyfurt, çilek gibi C vitamininden zengin sebze ve meyvelerin yetersiz alınması C vitamini eksikliğinin en büyük nedenidir. C vitamini ısıya duyarlı bir besin maddesidir. C vitamini içeren besinlerin hazırlanması ve pişirilmesi sırasında yapılan yanlış uygulamalar, yemeklerdeki C vitamini içeriğinin azalmasına neden olabilir. Vücutta son tüketime bağlı olarak toplam C vitamini miktarı 1500 miligram civarındadır. Bu miktar 350 miligramın altına düştüğünde C vitamini eksikliği semptomları görülmeye başlanabilir. C vitamini eksikliği için risk faktörleri şunlardır:
- Alkolizm,
- Yetersiz beslenen ye da yeme bozukluğu yaşayan bireyler,
- Sigara içenler ya da sigara dumanına maruz kalanlar,
- Tip 1 diyabetliler,
- Sindirim sistemi bozuklukları yaşayanlar ve özellikle inflamatuar bağırsak hastaları,
- AIDS, kanser gibi hastalıklar nedeniyle bağışıklık sistemi düşük bireyler,
- Gıda alerjisi olanlar. (1)(3)
C Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
C vitamini yetersizliğine bağlı olarak semptomların ortaya çıkması birkaç ayı alabilir. C vitamini eksikliği belirtileri şunlardır:
Yara İyileşmesinde Gecikme
Cilt herhangi bir nedenle yaralandığında vücut yaralanan cilt dokusunu onarmada önemli rol oynayan kolajen sentezini artırır. C vitamini kolajen sentezinde görev aldığı için eksikliğinde yara iyileşmesinde gecikme gözlenir.
Diş Eti Kanamaları
C vitamini, kan damarlarının sağlıklı çalışmasını destekler ve kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur. C vitamini eksikliğinde diş eti dokusu zayıflar, iltihaplanabilir ve diş eti kanamaları görülür.
Ciltte Kuruma
C vitamini antioksidan özelliklere sahiptir ve cilt dokusuna zarar veren serbest radikallerin etkilerini azaltır. Aynı zamanda cilt dokusunun sağlıklı görünmesini sağlayan kolajen dokusunun sentezine yardımcı olur. C vitamini eksikliğinde cilt kuru, mat ve sağlıksız bir görünüm sergileyebilir.
Halsizlik ve Yorgunluk
Yorgunluk ve halsizlik hissi, ilk rastlanan C vitamini eksikliği belirtisi sayılabilir. Bağışıklık sisteminin normal işleyişi üzerinde destekleyici etkileri olan C vitamini yetersiz alındığında vücudun halsiz düşmesine yol açabilir.
Kolay Morarma
Cilt dokusunun altındaki kan damarları yırtıldığında, kan damarlardan çevredeki bölgelere sızar ve morarma meydana gelir. C vitamini eksikliğinde kolajen üretimi de zayıf olduğu için bu morarmalar daha belirgindir ve iyileşmesi de uzun sürer. (2)(4)
C vitamini eksikliği belirtilerinden bazıları B12 vitamini eksikliği ve E vitamini eksikliği belirtileri ile benzerlik gösterebilir. B12 ve E vitamini eksikliği belirtileri nelerdir öğrenmek için ilgili içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
C Vitamini Eksikliği Olmaması İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Taze sebze ve meyveler açısından zengin bir beslenme programını takip etmek, C vitamini eksikliğinin önlenmesi için en önemli adımdır. Aynı zamanda besinlerdeki C vitamini kaybını önleyerek de günlük C vitamini alımını artırabilirsiniz. Örneğin hızlı ısıtma yöntemleri uygulamamak, sebzeleri az suda haşlamak, tavada kızartma gibi pişirme yöntemlerinden uzak durmak, C vitamini kayıplarını minimuma düşürebilir. Buna ek olarak meyvelerin suyunu sıktıktan hemen sonra tüketebilirsiniz. Her gün en az beş porsiyon sebze ve meyve tüketmeye çalışabilirsiniz. C vitamini eksikliğini önlemek için günlük olarak alınması gereken C vitamini miktarları şöyledir:
- 0-6 ay bebekler : 40 miligram (Anne sütü ya da mama ile karşılanabilir)
- 7-12 ay : 50 miligram
- 1 -3 yaş : 15 miligram
- 4 -8 yaş : 25 miligram
- 9 -13 yaş : 45 miligram
- 14 -18 yaş erkekler : 75 miligram
- 14 -18 yaş kadınlar : 65 miligram
- 19 yaş ve üzeri erkekler : 90 miligram
- 19 yaş ve üzeri kadınlar : 75 miligram
Hamilelik dönemindeki kadınlar için 85 mg C vitamini, emzirme dönemindeki kadınlar için ise 120 miligram C vitamini önerilir. Yeterince C vitamini tükettiğinizden emin değilseniz doktor tavsiyesiyle C vitamini takviyelerinden faydalanabilirsiniz. (5)(6)(7)
C Vitamini Eksikliği Tedavisi Nasıl Olur?
Şiddetli C vitamini eksikliği, iskorbüt adı verilen bir hastalığa yol açar. Hastalığın tanısı için herhangi bir kan testi uygulanması güvenilir değildir. C vitamini vücutta depolanmaz ve kan testleri genellikle C vitaminin mevcut seviyelerini gösterir. Doktor hastanın genel durumu ve semptomlarına yönelik bir tedavi uygular. Anemi gibi durumları kontrol etmek amacıyla laboratuvar testleri uygulayabilir. C vitamini eksikliği tedavisi için ağızdan ya da enjeksiyon yoluyla C vitamini takviyeler kullanılabilir. Yetişkinler için 1 hafta boyunca günlük 1000 miligram C vitamini takviyesi verilir. Sonrasında haftada 300-500 miligram C vitamini takviyesi uygulanabilir. Takviye verildikten 24-72 saat içinde yorgunluk, uyuşukluk, ağrı, iştahsızlık gibi semptomlarda azalma gözlenir. Tam iyileşme için 3 ay geçmesi gerekebilir. (7)
C vitami eksikliği neden olur, C vitamini eksikliğinin belirtileri nelerdir sorularını yanıtladık. “Vitamin Nedir? Vitamin Hangi Besinlerde Bulunur?” sorularının yanıtlarını da öğrenmek için ilgili içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin tüketiciyi konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
